ئاجايىپ ئىت (ئېپىزوت

ئاجايىپ ئىت (ئېپىزوت)
زوشېنكو(سوۋېت ئىتتىپاقى)
- بۇ خۇرۇم چاپان ناھايىتى ئېسىلتى !- سۆزىنى داۋاملاشتۇردى ئۇ ,- يولداشلار ! كۆڭلۈم تولىمۇ يېرىم ! ناۋادا كىم بۇ ئوغرىنى تۇتسا , مەن پۇلنىڭ كۆزىگە قارىمايمەن .
ھەش-پەش دېگۈچە بابكىن ساقچىغا خەۋەر قىلدى .
بېشىغا كەپكە شەپكە , پۇتىغا چىمالتا كىيگەن بىر ئەر ساقچى ئىتىنى يىتىلەپ كەلدى . ئىت بوينىنى يۇقىرى سوزۇپ ھىدلىغاندىن كىيىن , كۆپچىلىككە قاراپ قويۇپ فۇئىكرا مومايغا ئېتىلدى . موماي قورققىنىدىن ئارقىغا داجىۋىدى , ئىت كاپپىدە چىشلىۋالدى . موماي ياۋاشلىق بىلەن ساقچىغا ھەممىنى ئىقرار قىلدى .
- تۇتۇلدۇم , ھەرگىز تىنىۋالمايمەن , بەش تۇڭ ھاراق , دىستىللياتورمۇ بار تېخى ! ھەممىنى ئەسكى-تۈسكى قويىدىغان ئۆيگە قويۇپ قويدۇم.
ھەممە كىشىنىڭ ئاغزى ئېچىلىپلا قالدى.
- چاپانچۇ ?,- دەپ سورىدى بىرەيلەن .
- چاپاننى زادى بىلمەيمەن!-دېدى موماي.
بىرەيلەن موماينى يالاپ ئېلىپ كەتتى.ئىت بوينىنى يەنە بىر قېتىم يۇقىرى سوزۇپ ھىدلىغاندىن كىيىن , ئۆي باشقۇرغۇچىغا ئېتىلدى.
- مېنى باغلاڭلار ,-دېدى ئۇ ,-يولداشلار ! مەن سۇ پۇلىنى ئارتۇق يىغىپ ئۆزۈم خەجلىۋالغان .
چاپان كۆپچىلىكىڭ ئېسىدىن ۋاقتىنچە كۆتۈرۈلۈپ كەتتى . ئۇلار ئۆي باشقۇرغۇچىنى ئەيىبلەپ كېتىشتى . بۇھال بابكىننى جىددىيلەشتۈرۈپ قويدى . ئۇ ئەتراپىغا ئالاقزادىلىك بىلەن سەپسالغاندىن كيىن , يانچۇقىدىن پۇل چىقىرىپ ساقچىغا بەردى ۋە:
- ئىتنى دەرھال ئېلىپ كېتىڭ , قانچە يىراق بولسا شۇنچە ياخشى ,- دېدى .
ئەمما , ئىت بابكىننىڭ ئالدىغا كېلىپ بولغانىدى .
- توغرا ,- دېدى ئۇ تىترەك ئاۋازدا ,- پەرۋاردىگار دانادۇر ! ئەمەلىيەتتە مەن ئوغرى , بۇ چاپان ئەسلى ئىنىمنىڭ ئىدى , ئۇ ماڭا ساقلاشقا بەرسە ئۆزۈمنىڭ قىلىۋالدىم .
كىشىلەر تېزلا تارقاپ كېتىشتى . ئاخىرىدا ھويلىدا پەقەت ئىت بىلەن ساقچىلا قالدى .
ئىت تۇيۇقسىز ساقچىغا ئېتىلدى . ساقچى ئۆلۈكتەك تاتىرىپ , بۇ ئاجايىپ ئىت ئالدىدا تىزلاندى .
- چىشلىسەڭ چىشلەۋەر , قېرىندىشىم !- دېدى ئۇ كۆزىنىڭ يۇندىسىنى ئېقىتىپ ,- ھەر ئايدا ساڭا يىمەكلىك ئېلىش ئۈچۈن بەرگەن ئۈچ تەڭگىنىڭ ئىككىسىنى مەن خەجلىۋالغان .

مەنبە تەرمىلەر ژۇرنىلى 1998-يىل 2-سان

تولۇق ئوقۇش

مەن ياقتۇرغان شېئېرلار

تۈگىمەس ناخشا
(تىيىپچان ئېليوف)
ھەر ئاخشىمى ناخشا ئېيتىمەن ,
شۇكوچىنى ئەگىپ كېتەلمەي .
بىرپەللىنى كۆزلەپ ماڭىمەن ,
ئاۋارىمەن تېخى يىتەلمەي .
-----------------------
بۈگۈن ئاخشام ئۆتكەنتىم يەنە ,
ناخشام بىلەن دېرىزە قېقىپ .
قەيەردىندۇر ئىشىك غىچىلداپ ,
كايىپ كەتتى بىر بوۋاي چىقىپ .
-----------------------
جاقىرايسەن ھەركۈنى شۇنداق ,
ساراڭمۇ سەن ئوڭلانمايدىغان .
يا ئادەمگە ئۇيقۇ بەرمەيسەن ,
قانداق ناخشا بۇ تۈگىمەيدىغان .
-----------------------
كايىما بوۋاي سەنمۇ بىر چاغدا ,
ياش ئىدىڭغۇ ئۇخلىمايدىغان .
سەنمۇ ئېيتىپ تۈگىتەلمىگەن ,
شۇنداق ناخشا بۇ تۈگىمەيدىغان .
~~~~~~~~~~~
تېۋىلغا
سۆز ئېچىپ ياغاچلارنىڭ خىسلىتىدىن ,
زوقلىنىپ ماختاشقاندا تىۋىلغىنى .
كىم بىرى ئۇنى ئوسال ياغاچ دېدى ,
ئەمەسمىش ئېگىلگىنى ياخشى خىسلەت .
-----------------------
ياق , ئۇنىڭ ئېگىلگىنى ئەيىپ ئەمەس ,
گەپ شۇندا ئېگىلىشكە بەرداشلىقى .
تارتقىنى زوقىمىزنى شۇكى , ئۇنىڭ ,
ھەقىقەت تەسۋىرىگە ئوخشاشلىقى .
~~~~~~~~~~~
ئۆلۈم ئالدىدا
ئەنۋەر ناسىرى
ئاارغان يۇز , قىيىلغان قاش , قۇيۇلغان ياش ,
كېسىلگەن باش , چۇۋۇلغان چاش , تۆكۈلگەن قان .
تىتىلغان تەن , تۈگۈلگەن مۇش , كىرىشكەن چىش ,
پۈتمەس غەزەپ ئىزى بولۇپ چىقتى بۇ جان .
_______
شائىر بۇ شېئېرىنى 1944-يىلى ۋاپات بولۇش ئالدىدا يازغان.

تولۇق ئوقۇش

ئاتا ئانىلار سەمىگە

ئاتا ئانىلار سەمىگە

لەۋلىرىگە قىستۇرۇلغان تاماكىدىن چىققان ئاچچىق ئىسنى ئاسمانغا پۈۋلىگىنىچە ئولتۇرغان ئايالنىڭ قېشىدىكى تۆت ياشلىق سەبىي قىزچاق ئانىسىنىڭ قىلىقلىرىغا ئەجەپلىنىپ قاراپ ئولتۇراتتى.- ئاپا ,يەۋاتقىنىىز نېمە? ئوتى بار ئىكەنغۇ?- تاماكا, -پەرۋاسىزلا جاۋاب بەردى ئانا.- ئۇنىڭدىن چىققىنى قانداق نەرسە?- تاماكىنىڭ ئىسى.- ئاپا ئىسنى يىسىڭىز ئىچىڭىز كۆيمەمدۇ?- ياق كۆيمەيدۇ , دەردنى ئالىدۇ.ھەي , مۇشۇمۇ ئانا - ھە ! لەنەت... لەنەت...
++++++++++++++++++++++++++++

- ئاپا , ئاۋۇ ئويۇنچۇقنى ئالايلىچۇ ?- قىزىم ,مەن سزگە جىق ئويۇنچۇقنىڭ رەسىمى بار كىتاب ئېلىپ بېرەي بولامدۇ?- كىتابنى نىمە قىلىمەن?- ئوقۇپ بىلىم ئالىسىز .- بىلىم دېگەن نېمە?- ئۇ ھاياتلىقنىڭ ئاچقۇچى.ھە بىلدىم , كىتاب ئوقۇپ بىلىم ئالىمەن , بىلىم ئېلىپ ھاياتنى ئاچىمەن شۇنداقمۇ?- شۇناپداق قىزىم .مانا بۇ تۆت ياشلىق قىزىنى يىتىلەپ كېتىۋاتقان
يەنە بىر ئانا .نىمىدېگەن ئەقىللىق ئانا , پاراسەتلىك تەربىيە . ئاپىرىن... ئاپىرىن...

============================

ئارىدىن تالاي يىللار ئۆتتى , تاماكا ئىسىنى كۆرۈپ چوڭ بولغان قىز بۈگۈنكى كۈندە ئاق ئالۋاستىنى چېكىپ ,ئۇمۇ يەتمىگەندەك گاھى چۈشكۈنلۈكنىڭ ۋاقىتلىق ھۇزۇرىنى سۈرسە , گاھى ئىت كەبى خارۇ-زار بولۇپ يۈرەتتى .كىشىلەر ئۇنىڭدىن ۋابادىن قاچقاندەك قاچاتتى . ئانا بولسا زار-زار ياش تۆكۈپ تىزلىنىپ ئولتۇرۇپ قىزىغا يالۋۇراتتى.- جېنىم قىزىم , مۇشۇ كۈنلەردە نېمە ئىش قىلىپ يۈرىۋاتىسەن...- دەردىمنى چىقىرىۋاتىمەن ,- ۋارقىرىدى قىز ئانىسىنىڭ گېپى تۈگىمەيلا.- دەردلرىڭنى ماڭا ئېيتقىن قىزىم , مەن سېنىڭ ئاناڭغۇ ? دەردلىرىڭگە دەرمان بولاي , بۇ نىجىس ئىشلاردىن ئۆزۈڭنى تارتقىن.- سەنمۇ دەردلىرىم دەپ مۇشۇ ئىشلارنى قىلغانغۇ? مەن دەردلىرىمنى تۆكەرگە ئادەم تاپالماي قالغاندا , قايسى يولغا مېڭىشنى بىلەلمەي تەمتىرەپ يۈرگەندە سەن نەدە ئىدىڭ? ئارتۇق گەپ قىلماي ماڭا پۇل بەر ! ... يۈرەكنى تىلغىغان بۇ گەپلەردىن بىچارە ئانا ئۆزىنى قويارغا يەر تاپالماي قالدى . ھەي ...ئۆرتىنىش ...ئۆرتىىش ...
++++++++++++++++++++++++++++

- ئاپا , قانداقراق تۇرىسىز ? بۈگۈن ئىشتىن كەچ يانغان , سىزدىن بەك ئەنسىرىدىم , كۆڭلىڭىز نېمىگە تارتىدۇ? مەن ئېتىپ بېرەي...

مەنبە: شىنجاڭ ئاياللىرى ژۇرنىلى

تولۇق ئوقۇش

يىللار ۋە ئەندىشە

ئىلگىرى
_يۇقىرى مەھەللىدىكى XX ۋاپات بوپتۇ.
_<ئىننالىللاھىۋەئىننائەلەيھى راجىئون>. ناھايىتى تەقۋا , رەھىمدىل , ئاقكۆڭۈل , ياخشىلىقى كۆپ ئادەم ئىدى , نامىزىغا ئالدىرايلى.
ھازىر
_مەھەللىمىزدىكى XX تۈگەپ كېتىپتۇ.
_نامىزىغا قاتنىشىپ قويايلى.
_تاھارەت ئېلىۋالايلى جۇما.
_بېشىمىزغا بىر نەرسە كىيىۋالايلى.
كەلگۈسىدە
_ئىدارىمىزدىكى XX ئۆلۈپ كېتىپتۇ . نامىزىغا قاتنىشىپ قويىمىزمۇ?
_خەق ئالدىدا سەت بولمىسۇن , قاتناشساق قاتنىشايلى . ھە راست , نامىزىنى چۈشۈرىدىغانغا ئادەم تاپالىپتىمۇ ? مەن بىرى بار دەپ ئاڭلىغان , بەش يۈز كوي ئالارمىش .
_ھەقاچان تاپقاندۇ . بۇ جىنازا نامىزىنى قانداق ئوقۇيمىز.
_ئاسان گەپ , خەق نېمە قىلسا شۇنى قىلساڭلا بولىدۇ.
كەلگۈسىنىڭ كەلگۈسىدە
_قوشنىمىز XX نى ئۆلۈپ قاپتۇ دەيدۇ,دەپنىسىگە قاتنىشامدۇق?
_ئەجەپ مەن ئاڭلىماپتىمىنا! كۆپىنچە بىر سورۇندا ئولتۇۇپ قالاتتۇق . يامان قىزىقچى گۇيتى بولمىسا . قوشنىكەنمىز , قاتنىشىپ قويايلى . قانداق دەپنە قىلىدىكەن ?
_بۇرۇنقى زاماندىكىدەك مەسچىتتىن بىرنى تېپىپ ناماز چۈشۈرگىدەك.
_ئۇ ناماز دېگەن نېمىنى قانداق ئوقۇيدىغاندىمىز?
_ئۇقمايدىكەنمەن . مۇناسىۋەتلىك كىتابلارنى ئىزدەپ باقسام بولغىدەك.
_مەن ئېنتېرنېتقا مۇراجىئەت قىلاي.
مەنبە:شىنجاڭ مەدەنىيىتى ژۇرنىلى

تولۇق ئوقۇش

بىز ھەممىمىز قارىغۇ

بىز ھەممىمىز قارىغۇ.
بىخللار قارىغۇ،ئۇلار ئالتۇننى كۆرەلىگەن بىلەن بايلىقنى كۆرەلمەيدۇ.
بەتخەجلەر قارىغۇ،ئۇلار باشلىنىشنى كۆرەلىگەن بىلەن ئاخىرلىشىشنى كۆرەلمەيدۇ.
بىلىملىكلەر قارىغۇ،ئۇلارنادانلىقنى كۆرەلمەيدۇ.
سەمىمىي ئادەملەر قارىغۇ،ئۇلار ئەسكىلەرنى كۆرەلمەيدۇ.
ئەسكى ئادەملەر قارىغۇ،ئۇلار تەڭرىنى كۆرەلمەيدۇ.
مەنمۇ قارىغۇ، مەن سۆزلەشنى بىلگەن بىلەن ئەتراپىمدىكىلەرنىڭ گاسلىقىنى كۆرمىدىم.
دېمەك،ھەممىمىز قارىغۇ.
مەنبە:《تەرمىلەر》ژۇرنىلى

تولۇق ئوقۇش